tekst
Time Suspended
Videolijst VHS-tapes op monitors naar eigen keuze
De Palestijnen / Johan van der Keuken / 45 min. Nederland, 1975
In 1975, aan de vooravond van de Libanese burgeroorlog, trok Johan van der Keuken in opdracht van het Nederlands Palestina Comité naar Zuid-Libanon. Hij filmt de plattelandsbevolking tussen twee vuren: de Israëlische artillerie en de plaatselijke feodale heersers. Van der Keuken toont de strijd van de Palestijnen als een klassenstrijd. Hij ziet parallellen tussen de klassentegenstellingen in Europa die nazisme en antisemitisme een kans gaven en die in de Arabische wereld van de Palestijnen, als nieuwe bezitlozen, een explosieve situatie maken. De Palestijnse strijd, gericht op terugkeer naar hun land, werd door Van der Keuken in 1975 gezien in het perspectief van een democratisch Palestina, waar Joden en Palestijnen samen kunnen leven en werken.
House / Amos Gitai / 50 min., Israël, 1979
A House in Jerusalem / Amos Gitai / 98 min. Israël, 1998
In ‘House’ uit 1979 en ‘A House in Jerusalem’ uit 1998 toont Amos Gitai zich als een archeoloog van tijd en ruimte. In de eerste film interviewt hij tijdens renovatiewerken van een villa in Jeruzalem zowel arbeiders als huidige en voormalige bewoners. De nieuwe eigenaar is een Joodse professor. Hij neemt de plaats in van een Palestijnse dokter die zonder pardon uit zijn eigendom was gezet toen de Joodse staat werd uitgeroepen. Twee decennia later keert Gitai terug naar hetzelfde adres met hetzelfde recept op zak. In de veranderde buurt en het vergrote huis laat hij opnieuw bouwvakkers en Joodse huisbewoners aan het woord. De zoon van de oorspronkelijke Palestijnse eigenaar houdt de herinnering aan het familiale domein levend. De filmmaker verbindt micro- en macrocosmos en creëert een pars pro toto: de problematische geschiedenis van de plek is de problematische geschiedenis van het land, de problemen van een deel van het territorium zijn de problemen van het hele territorium.
La Mémoire Fertile / Michel Khleifi / 99 min., België / Palestina, 1980
Dit is de eerste film over de Palestijnen, gedraaid door een Palestijn in zijn eigen land. Zijn verhaal van twee vrouwen in een door mannen gedomineerd politiek conflict is ook het verhaal van twee generaties. Farah Hatoum leeft als weduwe met haar kinderen en kleinkinderen, Sahar Khalifeh leeft als noveliste op de Westelijke Jordaanoever. Ondanks hun zeer verschillende achtergrond, voeren moeder en intellectueel een zelfde strijd voor vrijheid en waardigheid.
Journal de campagne / Amos Gitai / 83 min., Israël / Palestina, 1982
‘Journal de campagne’ is het verslag van een bezoek aan de Bezette Gebieden voor en tijdens de oorlog met Libanon. Er blijkt sindsdien weinig veranderd. Gitai filmt soldaten aan controleposten, kolonisten op heuvels, stenengooiende jongeren gesmoord in traangas en Palestijnse dorpen tijdens een uitgaansverbod. Zoals in al zijn films neemt de lange, laterale traveling ook in deze road-block-movie een centrale plaats in. Als koppig antwoord op de beperkte bewegingsvrijheid van zowel Palestijnen als Israëli’s blijft Gitai’s denken in voortdurende beweging. Volgens de filmmaker ‘helpt film ons om te begrijpen dat de wereld zich niet laat reduceren tot simplistische, tweedimensionale beelden’.
Aqabat-Jaber, Passing Through / Eyal Sivan / 81 min., Israël / Palestina, 1987
Aqabat-Jaber, Peace With No Return / Eyal Sivan / 61 min., Israël / Palestina, 1995
Aqabat-Jaber is één van de zestig Palestijnse vluchtelingenkampen die aan het begin van de jaren vijftig werden gebouwd door de VN. Met zijn 65.000 bewoners was dit ooit het grootste kamp in het Midden-Oosten. De oorlog van 1967 verjaagde 95% van de bevolking naar de andere kant van de Jordaan en veranderde het vluchtelingenkamp, een drietal kilometer ten zuiden van Jericho, in een spookstad. Eyal Sivan filmt het kamp voor het eerst in 1987, net voor de start van de Intifada. Hij vertelt het verhaal van een tijdelijke oplossing die veranderde in een permanente manier van leven. In 1995 keert hij terug, de dag nadat het Israëlische leger de volledige omgeving rond het kamp ontruimde. Sinds de akkoorden van Oslo in 1993 vallen de drieduizend bewoners van het kamp onder de bevoegdheid van de Palestijnse autoriteit. Aan hun situatie zagen de bewoners echter niets veranderen. Ze blijven vluchtelingen en kunnen nog steeds niet terug naar de dorpen waar hun ouders ooit vandaan vluchtten.
Introduction to the End of an Argument (Speaking for Oneself… /Speaking for Others…) / Jayce Salloum & Elia Suleiman
43 min., 1990
De Libanese/Canadese filmmaker Jayce Salloum en de Palestijnse filmmaker Elia Suleiman tonen in deze video het verteken(en)de mediabeeld dat heerst over de Arabische wereld en over de Intifada. Fragmenten uit Amerikaanse, Europese en Israëlische films worden geconfronteerd met eigen opnames en met nieuwsbeelden van de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Hun close reading van de systematische mediaspin legt de racistische en ideologische vooroordelen bloot waar Westerlingen jarenlang mee bestookt werden. De voortdurende herhaling van dit media-oriëntalisme blijkt bovendien de evenknie van een verontrustend buitenlands beleid.
Cantique des Pierres / Michel Khleifi / 105 min., België / Palestina, 1990
In zijn typische stijl tussen documentaire en fictie, vertelt Khleifi het verhaal van twee Palestijnen die verliefd worden in de jaren zestig. Na een gedwongen scheiding van achttien jaar ontmoeten ze elkaar opnieuw. Hij bracht zestien jaar van zijn leven door in een Israëlische cel. Zij is ondertussen naar de VS geëmigreerd. Hun weerzien vindt plaats op het hoogtepunt van de Intifada – een ongelijke strijd van stenen tegen geweren, van kinderen tegen soldaten. Voor beiden is het wennen aan elkaar, maar ook en vooral aan de nieuwe situatie. Het wordt een weifelend zoeken en aftasten van een nog steeds voorlopige toestand.
Conversation Nord-Sud / Simone Bitton & Catherine Poitevin / 47 min, Frankrijk, 1993
Tijdens de eerste Golfoorlog schrijft de Franse filmcriticus Serge Daney over de ‘typisch Frans-Arabische kunst’ van de conversatie en hoe hij er niet meer in slaagt die gewoonte met zijn Arabische vrienden op te pakken. Deze film biedt hem het geschikte kader en zet hem aan één tafel met de Palestijnse historicus Elias Sanbar. Aan de hand van persoonlijke en gemediatiseerde beelden vergelijken ze de parallellen en verschillen in hun levenslopen. Beide schrijvers wonen al jaren op wandelafstand van elkaar. Voor Daney is dit de Parijse buurt waar hij opgroeide met zijn moeder. Sanbar toont de enige foto waarop hij als kind is te zien met zijn moeder in het ouderlijke huis in Haifa. Hij is dan één jaar en hun geluk zal nog datzelfde jaar bruusk verbroken worden door de gebeurtenissen van 1948.
News Time / Azza El-Hassan / 52 min., Palestina, 2001
Terwijl haar vrienden en collega’s bezig zijn de tweede Intifada te verslaan en nieuws te maken voor de grote televisienetwerken, filmt de Palestijnse documentairemaakster Azza el-Hassan de mensen in haar straat in Ramallah. Ze toont hoe de situatie inwerkt op relaties die al jarenlang standhouden. Relaties tussen geliefden, tussen familieleden, buren en kennissen. Ze volgt de kinderen voor haar deur, jongens uit de vluchtelingenkampen op zoek naar verzet. Ze kijkt naar zichzelf en hoe ze zelf omgaat met die realiteit: via de kleine verhalen van de bekende en onbekende mensen om haar heen.
Three Centimetres Less / Azza El-Hassan / 60 min., Palestina, 2003
‘Verborgen honger’, zo noemt de Wereldgezondheidsorganisatie de micro-voedingstekorten van de Palestijnen. Het is de tol van twee jaar Intifada, met verscherpte controleposten, beperkingen en uitgaansverboden. In de meeste gevallen blijft de structurele ondervoeding onzichtbaar. Tenzij in statistieken die aantonen dat kinderen tegenwoordig drie centimeter korter zijn dan voor de Intifada. Azza el-Hassan toont in deze video de ‘verborgen honger’ naar liefde en veiligheid van twee zeer verschillende Palestijnse vrouwen. Hagar is een huisvrouw van 72 en tijdens haar leven al een legende in Ramallah. Ra’eda is de dochter van één van de kapers van een Sabenavlucht die in 1975 werd gedood door het Israëlische leger.
FILMS VAN STAR 2000 / DAR FILMS
The Inner Tour / Ra’anan Alexandrowicz / 97 min., Israël/Palestina, 2000
Live from Palestine / Rashid Mashawari / 57 min., Palestina, 2001
Number Zero / Saed Andoni / 27 min., Palestina, 2002
‘A crazy country is a good place to experiment’, zegt Raed Andoni, filmproducent en zaakwaarnemer van Star 2000, het Palestijnse productiebedrijf in Ramallah. Zijn West Bank-paspoort plaatst hem onderaan de ladder wat betreft bewegingsvrijheid maar bovenaan wat betreft inventiviteit. De documentaires van Star 2000 tonen kleine gebeurtenissen die het leven en het filmen heel moeilijk maken en die we bij ons in het nieuws nooit te zien krijgen. In ‘Live from Palestine’ bericht Rashid Mashawari over een radiostation in Gaza tijdens de meest recente Intifada. De film is een hommage aan de journalisten van de Palestijnse opstand – niet de journalisten die werken voor de grote televisiestations, maar wel die van de radio die functioneert als een zuurstofpomp voor de plaatselijke bevolking. In ‘A Number Zero’ rapporteert Saed Andoni (Raed’s broer) vanuit zijn favoriete kapsalon in Betlehem dat tijdens de zoveelste invasie van het bezettingsleger als levend nieuwsstation dienst doet. ‘The Inner Tour’ is het verslag van de Israëlische cineast Ra’anan Alexandrowicz over een groep Palestijnen die met een bus door Israël rijden – voor velen onder hen de enige manier om voor even terug te keren naar het land van weleer.
23.04.2013